Yerba maté thee: van Jezuïetenthee tot moderne kruidendrank

Als je al eens in Zuid-Amerika bent geweest, is de kans groot dat je daar Yerba maté hebt geproefd. Daar wordt dit bijzondere drankje al duizenden jaren gedronken, maar Yerba maté wint de laatste jaren ook bij ons aan populariteit. Zo vind je Yerba maté in steeds meer trendy thee- & koffiehuizen en wordt het ook vaak toegevoegd aan natuurlijke energiedrankjes. In dit artikel vertellen we je alles over yerba maté.   

Wat is Yerba maté en waar komt het voor?

De Yerba maté boom, met de Latijnse naam Ilex paraquariensis, is een groenblijvende boom met een gladde, grijze stam. Hij is familie van de bij ons welbekende en eveneens groenblijvende hulst. De Latijnse naam Ilex is afgeleid van de Latijnse naam voor de steeneik (Quercus ilex). En paraquariensis staat voor Paraguay, een land waar deze boom van origine voorkomt.

De Yerba maté houdt van een vochtige bodem en niet te koude, liefst subtropische temperaturen (tot 7 graden). Daardoor is de boom ook in de subtropische delen van Argentinië, Chili en Brazilië te vinden. Tegenwoordig wordt hij veel op plantages verbouwd.

De Yerba maté kan wel 10 tot 15 meter hoog worden. Hij bloeit met wit tot witgroene bloesem waaruit later mooie, helderrode steenvruchten groeien. De blaadjes van deze boom worden al van oudsher gebruikt voor allerlei doeleinden en rituelen. Vaak wordt er thee van getrokken.¹

De geschiedenis van Yerba maté

De Zuid-Amerikaanse Indianen trokken te voet door het Amazonegebied en de Andes. Ze hadden veel kennis van allerlei planten, waaronder de Yerba maté. De bladeren van deze boom werden door hen vermalen en langere tijd in koud water gelegd. Daarna voegden ze heet water toe, zodat alle gezonde stoffen vrijkwamen. Na afzeven werd dit procedé meerdere keren herhaald. Ze dronken deze warme, verkwikkende kruideninfusie tijdens hun zware voettochten door de Andes.

Toen thee nog een kostbaar en zeldzaam product was, werd de Yerba maté als alternatief gebruikt. Een Jezuïetenstraat in Paraguay kreeg het monopolie op de productie van de ‘thee’ van Yerba maté. En daarom werd de Yerba maté ook wel Jezuïetenthee genoemd.

Het alcoholgebruik onder de lokale bevolking lag hoog en de Jezuïeten boden de ‘thee’ als verkwikkend alternatief. In de koloniale tijd werd de Yerba maté meegenomen naar Spanje en Portugal. Daar komt de huidige naam ‘Yerba maté’ vandaan. Yerba is een verbastering van het Spaanse en Portugese woord voor ‘gras’ of ‘kruid’ en ‘matia’ is afgeleid van een Indiaans woord voor ‘container’. Dit refereert aan de kalebas waar de Yerba maté op traditionele wijze nog steeds in Zuid-Amerika in geserveerd wordt.

Yerba maté als de vriendendrank bij uitstek

Het samen drinken van Yerba maté thee is een traditioneel en sociaal ritueel dat wordt beschouwd als een teken van vriendschap.

De ‘matero’ (meestal de gastvrouw of gastheer) vult een kop gemaakt van kalebas met de Yerba maté-kruiden en vult deze bij met warm water. Eens de drank goed getrokken is, wordt de thee door de matero gedronken met een speciaal metalen rietje, de ‘bomba’ of ‘bombilla’.

Vervolgens wordt de kalebas met de theebladeren weer opnieuw gevuld met warm water en doorgegeven aan de volgende gast. Dit ritueel gaat door tot de kruiden geen smaak meer hebben of iedereen een kop heeft kunnen drinken.

Hoe drink je Yerba Maté thee?

Het drinken van Yerba maté is in Zuid-Amerika net zo'n gewoonte als het gebruik van koffie en thee bij ons. De drank wordt meestal warm gedronken, maar bij warm weer ook wel koud of gemengd met limonade.

Is Yerba Maté thee gezond?

Het drinken van deze thee heeft veel gezondheidsvoordelen, maar het is wel belangrijk om te weten dat de gezondheidsclaims over Yerba maté nog goedgekeurd moeten worden door de Europese Commissie. Yerba maté bevat onder meer vitamine B2, B6, C en mineralen. De thee bevat ook mateïne, een andere benaming voor cafeïne. 

Yerba maté kan daarom voor verschillende doeleinden worden ingezet:

• Yerba maté kan helpen bij gewichtsbeheersing.*

Yerba maté is een goede ondersteuner als je af wilt vallen.* Het bevordert namelijk de vetverbranding* en verhoogt het basaal metabolisme.* ^2,3 Bovendien krijg je via een kop Yerba maté toch een portie vitaminen en mineralen binnen. 

• Yerba maté kan ondersteuning bieden bij mentale en fysieke vermoeidheid.*

Yerba maté versterkt het lichaam* en zou daarom kunnen helpen bij zowel mentale als fysieke vermoeidheid.* Het vermindert vermoeidheid omdat het een stimulerende invloed heeft op het metabolisme in de spieren. In Zuid-Amerika wordt Yerba maté door veel sporters gebruikt. 

• Yerba maté ondersteunt de afvoer van afvalstoffen* en het cardiovasculair systeem.*

Yerba maté bevat caffeoylderivaten en polyfenolen, die het cardiovasculair systeem zouden kunnen ondersteunen.* ⁴ Bovendien ondersteunt yerba maté de afvoer van afvalstoffen.  

*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie. 

Hoeveel cafeïne zit er in Yerba maté thee?

Yerba maté is de enige kruidenthee die cafeïne bevat. De cafeïne in Yerba maté thee, wordt ook wel mateïne genoemd. Hoeveel cafeïne Yerba maté thee bevat, is afhankelijk van de bereidingswijze, de hoeveelheid Yerba maté die gebruikt wordt en hoe lang je de thee laat trekken.

Een kopje Yerba maté die op traditionele wijze wordt bereid, bevat gemiddeld 180 mg café. In een french press of theezakje zal die hoeveelheid lager liggen, respectievelijk rond de 70 en 30 mg. Ter vergelijking: een kop koffie bevat gemiddeld zo’n 80 mg cafeïne.    

Heeft Yerba Maté bijwerkingen?

Voor wie af en toe Yerba maté drinkt, is de kans op bijwerkingen zeldzaam. Drink je grote hoeveelheden, dan kunnen er mogelijk wel bijwerkingen zoals hoofdpijn en hoge bloeddruk optreden, ten gevolge van de cafeïne in yerba maté. 

Zwangere vrouwen moeten hun Yerba maté inname beperken omdat te veel cafeïne het risico op vroeggeboorte kan verhogen. Ook wie spierverslappende medicijnen of antidepressiva gebruikt, moet eerst contact opnemen met een arts voor het gebruik van Yerba maté. 

Tot slot: klaar om je kopje koffie af en toe eens in te ruilen voor Yerba maté? 

Als je van variatie houdt, kan het misschien goed zijn om je kopje koffie af en toe eens in te ruilen voor een heerlijke Yerba maté. Dan profiteer je meteen ook van de voordelen van dit traditionele, Zuid-Amerikaanse drankje. Yerba maté is trouwens ook in poedervorm verkrijgbaar. Ideaal voor in een lekkere smoothie!