Wat helpt tegen menstruatiepijn? 4 tips die je klachten verlichten

08/07/20242 minuten

Menstruatiepijn is een veelvoorkomend probleem waar veel vrouwen elke maand last van hebben. Voor sommigen is het een mild ongemak, terwijl het voor anderen zo ernstig kan zijn dat het hun dagelijkse leven verstoort. Wist je dat menstruatiepijn de belangrijkste oorzaak is van afwezigheid van school, universiteit of werk voor vrouwen onder de 30 jaar?¹ Maar wat veroorzaakt deze pijn precies en, nog belangrijker, wat kun je eraan doen?

In dit artikel onderzoeken we de oorzaken van menstruatiepijn en delen we 4 praktische tips om je klachten te verlichten.

Waarom krijgen we menstruatiepijn?

Menstruatiepijn is een pijnlijk, krampend gevoel in de onderbuik voor en/of tijdens de menstruatie. Om te begrijpen waarom je deze pijnlijke symptomen krijgt, kijken we eerst naar de veranderingen die tijdens onze cyclus in ons lichaam plaatsvinden.

Tijdens je menstruatiecyclus geeft je lichaam twee hormonen af: oestrogeen en progesteron. Deze sturen chemische boodschappen om een eitje vrij te maken en het baarmoederslijmvlies dikker te maken voor het geval je zwanger wordt.

Als je niet zwanger raakt, zal het eitje niet bevrucht worden. Wanneer je lichaam merkt dat dit het geval is, zal het stofjes (prostaglandines) vrijgeven om het baarmoederslijmvlies via je vagina af te scheiden.²

Maar dit afstoten gebeurt niet vanzelf. Om dit proces in gang te zetten, zullen de spieren in je baarmoeder onwillekeurig samentrekken. En het zijn deze samentrekkingen die het krampende gevoel veroorzaken dat je tijdens je menstruatie ervaart.²

Deze pijn kun je op verschillende manieren voelen. Van een doffe pijn tot krampen en scherpe pijnen. Je voelt het meestal in je onderbuik, maar het kan zich over je hele lichaam verspreiden, van je buik tot je onderrug, liezen en dijen.³

Wat zijn de verschillende soorten menstruatiepijn?

Menstruatiepijn is voor iedereen anders. Terwijl een van je vriendinnen misschien alleen lichte krampen krijgt, is het voor jou veel pijnlijker.

Dit komt doordat er twee verschillende soorten menstruatiepijn zijn, die bekendstaan als primaire en secundaire dysmenorroe.

Primaire dysmenorroe: dit is de meest voorkomende vorm van menstruatiepijn en begint meestal een dag of twee voordat je ongesteld wordt, met symptomen als hoofdpijn, rugpijn, vermoeidheid, misselijkheid, angst en prikkelbaarheid.¹
Secundaire dysmenorroe: dit is een ernstige vorm van menstruatiepijn die vaak, maar niet altijd, wordt veroorzaakt door een onderliggende medische aandoening. Het begint ook meestal vóór je menstruatiecyclus en houdt aan nadat deze is afgelopen, waarbij je krampen na verloop van tijd pijnlijker worden of van patroon veranderen.⁴

Als je menstruatiepijn hevig is en je dagelijks leven beïnvloedt, praat dan met je arts.

Wat veroorzaakt hevige menstruatiepijn?

Er zijn allerlei redenen waarom je hevige menstruatiepijn kunt hebben. Je hebt bijvoorbeeld meer kans op menstruatiepijn als je:⁵

Op jongere leeftijd ongesteld bent geworden
Hevige bloedingen hebt
Menstruaties hebt die lang duren
Een familiegeschiedenis hebt met pijnlijke menstruaties
Geen kinderen hebt gehad
Rookt
Overgewicht hebt
Depressief bent

Soms kunnen intense krampen en andere pijnlijke symptomen ook veroorzaakt worden door onderliggende medische aandoeningen (bekend als secundaire dysmenorroe, zoals hierboven vermeld). Dit kunnen aandoeningen zijn zoals:

Endometriose

Wetenschappers zijn er nog steeds niet achter wat endometriose veroorzaakt. Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder zelf groeit, rond de blaas, op de eierstokken of in de darmen.⁶

Wanneer dit gebeurt, kan er hevige menstruatiepijn optreden vanwege de verschillende hormonale veranderingen die tijdens je cyclus in gang worden gezet. Met andere woorden, het vrijkomen van progesteron en oestrogeen kan ervoor zorgen dat het weefsel wordt afgebroken tot littekenweefsel, wat leidt tot een intens pijngevoel.⁶

Lees alles over endometriose, de symptomen, oorzaken en tips.

Fibromen

Fibromen zijn niet-kankerachtige gezwellen in en rond de baarmoeder die zware, pijnlijke menstruaties veroorzaken.

Hoewel de reden voor hun groei onbekend is, wordt gedacht dat het verband houdt met oestrogeen. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat vleesbomen meestal krimpen na de menopauze (wanneer je menstruatie stopt en het oestrogeengehalte begint te dalen).⁷

Pelvic inflammatory disease (PID)

Pelvic inflammatory disease (PID) is een infectie van een of meer van de bovenste voortplantingsorganen, waaronder de baarmoeder, eileiders en eierstokken.

Het wordt meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie en gaat gepaard met een aantal symptomen, waaronder pijnlijke menstruaties, zware afscheiding en ongemak tijdens de ovulatie.⁸

Polycysteus ovariumsyndroom

Net als bij endometriose is de precieze oorzaak van het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) relatief onbekend. Er wordt gedacht dat het verband houdt met hoge insulineniveaus, waardoor je hormoonspiegels uit balans kunnen raken.⁹

Als dit gebeurt, kan het de werking van je eierstokken beïnvloeden, wat leidt tot onregelmatige menstruaties, haargroei en de vorming van polycysteuze eierstokken. Dit zijn vergrote eierstokken die een groot aantal onschadelijke, met vocht gevulde zakjes bevatten.⁹

Onderzoek toont aan dat het hebben van PCOS ook kan samenhangen met de ernst van menstruatiepijn,¹⁰ waarbij sommige studies suggereren dat het hebben van een onregelmatige menstruatie kan leiden tot een zwaardere bloedstroom en kan bijdragen aan intensere krampen.¹¹

Lees meer over PCOS-symptomen, oorzaken en de 5 tips om je levensstijl te verbeteren.

Menstruatiepijn: zo verlicht je je klachten!

Leven met menstruatiepijn is geen fijne ervaring. Maar er zijn een paar dingen die je kunt proberen om de pijn te verlichten en weer van je dagelijkse leven te genieten.

1. Maak het jezelf lekker warm

Een warm bad nemen, een kruik of pittenkussen gebruiken om de menstruatiepijn te verlichten, is veel meer dan een fabeltje.

In 2006 ontdekten onderzoekers van het University College in Londen dat wanneer warmte van meer dan 40°C wordt toegepast op de huid waar inwendige pijn wordt gevoeld, dit de warmtereceptoren inschakelt en de chemische boodschappers blokkeert die ervoor zorgen dat het lichaam pijn detecteert.¹²

Het aanbrengen van warmte op je buik of onderrug met een kruik of warmtepack helpt je ontspannen en comfortabeler te voelen. Het kan ook voorkomen dat pijnsignalen naar je hersenen worden gestuurd. Een lekker warm bad werkt hetzelfde. Gebruik een geschikte hoes om je kruik om te voorkomen dat je je per ongeluk brandt.

2. Eet wat pure chocolade

Hoewel menstruatiepijn kan worden geassocieerd met het eten van troostvoedsel zoals ijs en chocolade, zit er verrassende wetenschap achter een van onze favoriete troostsnacks.

Studies hebben aangetoond dat kleine hoeveelheden pure chocolade menstruatiepijn en krampen kan verlichten en ons humeur een boost kan geven als we ons misschien niet zo goed voelen.¹³ Dit komt doordat pure chocolade rijk is aan twee belangrijke stoffen:

Magnesium - een voedingsstof die tijdens de menstruatie verloren gaat en die een belangrijke rol speelt bij het omzetten van het voedsel in energie.
Flavonoïden - een ontstekingsremmende chemische stof die helpt voorkomen dat je lichaam prostaglandines aanmaakt (de chemische stoffen die krampen veroorzaken).¹³

3. Zet een lekker kopje thee

Als je op zoek bent naar iets om je pure chocolade mee weg te spoelen, zet dan een pot pepermunt- of gemberthee. Deze kunnen allebei werken als een natuurlijke remedie tegen menstruatiepijn door de actieve ingrediënten die ze bevatten.

Pepermuntthee bevat bijvoorbeeld menthol als actief ingrediënt, dat bekendstaat om zijn gezondheidsvoordelen.¹⁴ Hoewel er weinig bewijs is voor het specifieke gebruik van pepermunt tegen menstruatiekrampen, hebben sommige onderzoeken aangetoond dat de menthol in pepermuntolie je krampen kalmeren door spierspasmen te verzachten.¹⁵

Andere kruiden, zoals gember, werken op een vergelijkbare manier en bevatten specifieke ontstekingsremmende eigenschappen die zowel de pijn als het opgeblazen gevoel kunnen verlichten.

Sommige onderzoeken hebben zelfs aangetoond dat het innemen van 200 mg gember om de zes uur net zo effectief is als het innemen van pijnstillers zonder recept om menstruatiepijn te verminderen.¹⁶

4. Eet een dieet dat rijk is aan vitamines

Niet alleen magnesium kan helpen om menstruatiepijn te verlichten. Van verschillende andere vitamines en mineralen, waaronder thiamine (vitamine B1) en vitamine E, is aangetoond dat ze de symptomen verminderen.17,18 Houd er wel rekening mee dat elk lichaam anders werkt.

Maar je moet niet alleen rekening houden met wat je eet, maar ook met wanneer je het eet. Omdat je lever bijvoorbeeld zo'n belangrijke rol speelt bij het reguleren van je hormonen, moet je in de aanloop naar je menstruatie voedingsmiddelen proberen te eten die de werking ervan ondersteunen.

Of dat nu artisjokken, kurkuma of magere eiwitten (kipfilet, kabeljauw, garnalen of cottage cheese) zijn, het eten van zulke voedingsmiddelen voordat je oestrogeen- en progesteronniveaus beginnen te schommelen, kan je lever helpen om alles meer in balans te houden als dat gebeurt.

Tijdens je menstruatie is het belangrijk om goed gehydrateerd te blijven, regelmatig te eten en die belangrijke voedingsstoffen binnen te krijgen.

5. Word fit en geniet van de endorfinerush

Lichaamsbeweging is misschien wel het laatste waar je zin in hebt als je menstruatiekrampen krijgt, maar het kan wel helpen om ze te verlichten.

In 2017 ontdekten Iraanse onderzoekers bijvoorbeeld dat drie keer per week minstens 30 minuten aërobe lichaamsbeweging de menstruatiepijn verminderde.¹⁹

Het kan ook psychologisch helpen door het verminderen van andere symptomen die samengaan met menstruatie zoals angst, depressie of prikkelbaarheid. Bovendien kan beweging de slaapkwaliteit verbeteren.

6. Overweeg medicijnen bij hevige pijn

Vrij verkrijgbare pijnstillers zoals ibuprofen of aspirine kunnen helpen tegen de pijn, krampen en het ernstige ongemak dat gepaard gaat met menstruatiepijn.²⁰

Van deze medicijnen is aangetoond dat ze de menstruatiepijn verlichten door de afgifte van prostaglandinen te stoppen en de intensiteit van de krampen die je voelt te verminderen.²⁰

Maar als je ze inneemt en merkt dat ze niet helpen tegen je menstruatiepijn, neem dan contact op met je arts, want die kan je misschien een alternatieve vorm van medicatie voorschrijven.

Conclusie: ga bij hevige pijn naar de dokter

Hoewel menstruatiepijn voor veel vrouwen een veel voorkomende ervaring is, zijn er verschillende manieren waarop je de hevigheid van je krampen kunt verminderen.

Door gezond te eten, regelmatig te bewegen en zo nodig receptvrije medicijnen te gebruiken, kun je niet alleen je menstruatie maar ook je levenskwaliteit weer onder controle krijgen.

Maar als je menstruatiepijn echt hevig begint te worden, raadpleeg dan je arts. Hoewel het een eenmalig iets kan zijn, kan het ook het gevolg zijn van een onderliggende aandoening, dus het is altijd belangrijk om dit te controleren.

Bronnen

Itani, R., et al. ‘Primary Dysmenorrhea: Pathophysiology, Diagnosis, and Treatment Updates’. Korean Journal of Family Medicine, 2022;43(2):101–08. https://doi.org/10.4082/kjfm.21.0103.
Thiyagarajan, D., et al. ‘Physiology, Menstrual Cycle’. StatPearls, StatPearls Publishing, 2024. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500020/.
Iacovides, S., Avidon, I., & Baker, F. C. (2015). Does pain vary across the menstrual cycle? A review. European Journal of Pain, 19(10), 1389-1405. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ejp.714
Nagy, H., et al. ‘Dysmenorrhea’. StatPearls, StatPearls Publishing, 2023. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560834/.
Bupa UK. Painful periods (dysmenorrhoea). [Internet]. [cited 2024 Jan 31]. https://www.bupa.co.uk/health-information/womens-health/dysmenorrhoea.
World Health Organization. Endometriosis [Internet]. [geciteerd op 31 januari 2024]. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/endometriosis.
Giuliani, E., As‐Sanie, S., & Marsh, E. E. (2020). Epidemiology and management of uterine fibroids. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 149(1), 3-9. https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ijgo.13102
Mitchell, C., & Prabhu, M. (2013). Pelvic inflammatory disease: current concepts in pathogenesis, diagnosis and treatment. Infectious Disease Clinics, 27(4), 793-809. https://www.id.theclinics.com/article/S0891-5520(13)00067-6/abstract
Joham, A. E., Norman, R. J., Stener-Victorin, E., Legro, R. S., Franks, S., Moran, L. J., ... & Teede, H. J. (2022). Polycystic ovary syndrome. The lancet Diabetes & endocrinology, 10(9), 668-680. https://www.thelancet.com/article/S2213-8587(22)00163-2/abstract
Jeong, J., et al. ‘Polycystic Ovarian Morphology Is Associated with Primary Dysmenorrhea in Young Korean Women’. Obstetrics & Gynecology Science, 2019;62(5):329–34. https://doi.org/10.5468/ogs.2019.62.5.329.
Sheehan, M. ‘Polycystic Ovarian Syndrome: Diagnosis and Management’. Clin Med Res, 2004;2(1):13–27. https://doi.org/10.3121%2Fcmr.2.1.13.
University College London. (2006, July 5). Heat halts pain inside the body. ScienceDaily. Geraadpleegd op 31 mei 2024, van https://www.sciencedaily.com/releases/2006/07/060705090603.htm
Nuha, K., et al. 'Single-Blind Randomized Controlled Trial: Comparative Efficacy of Dark Chocolate, Coconut Water, and Ibuprofen in Managing Primary Dysmenorrhea'. Int J Environ Res Public Health. 2023;20(16):6619. doi: 10.3390/ijerph20166619.
Farco, J., et al. 'Menthol--pharmacology of an important naturally medicinal "cool"'. Mini Rev Med Chem. 2013;13(1):124-31. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23061635/.
Sanagapalli, S., et al. 'Antispasmodic drugs in colonoscopy: a review of their pharmacology, safety and efficacy in improving polyp detection and related outcomes'. Therap Adv Gastroenterol, 2017;10(1):101–113. doi: 10.1177/1756283X16670076.
Rad, H., et al. 'Effect of Ginger and Novafen on menstrual pain: A cross-over trial'. Taiwanese Journal of Obstetrics and Gynecology. 2018;57(6):806-809. doi: 10.1016/j.tjog.2018.10.006.
Proctor, M., et al. 'Herbal and dietary therapies for primary and secondary dysmenorrhoea'. Cochrane Database Syst Rev, 2001;3:CD002124. doi: 10.1002/14651858.CD002124.
Alikamali, M., et al. 'The effects of vitamin E on the intensity of primary dysmenorrhea: A systematic review and meta-analysis'. Clin Nutr ESPEN, 2022;52:50–59. doi: 10.1016/j.clnesp.2022.10.001.
Dehnavi, Z., et al. ‘The Effect of aerobic exercise on primary dysmenorrhea: A clinical trial study’. J Educ Health Promot. 2018;7:3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5791467/.
Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). ‘Period Pains: Can Anti-Inflammatory Drugs Help?’ InformedHealth.Org [Internet], [geciteerd op 31 januari 2024]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279323/.