Hoe kan je depressie herkennen en behandelen?

Wist je dat de kans maar liefst 1 op 5 is dat je ooit in je leven met een depressie te maken krijgt? Elk jaar ervaart ongeveer zo’n 5% van de volwassenen een depressie, een trend die bovendien in stijgende lijn zit.¹ Confronterende cijfers, dus is de logische vraag: valt daar iets aan te doen? In dit artikel leggen we je uit wat een depressie precies is, wat je kunt doen als je een depressie hebt en hoe je de kans op een depressie kunt verminderen. 

Laatste update: 17 november 2021.

Wat is een depressie?

Een depressie is een psychische aandoening waarbij je je langdurig neerslachtig voelt en geen (of nauwelijks) meer plezier hebt in het leven. Sommige mensen zijn in de donkere wintermaanden het meest vatbaar voor depressieve gevoelens, waardoor er ook zoiets als winterdepressie bestaat. Ook zwangerschapsdepressie (postnatale depressie) of premenstrueel spanningssyndroom zijn vormen van depressiviteit die aan specifieke periodes in het leven gekoppeld kunnen worden.

Aan welke symptomen herken je een depressie?

Een depressie zal zich bij iedereen op een andere manier manifesteren, maar over het algemeen horen de volgende kenmerken bij een depressie: 

• Weinig energie, vaak moe en algemene lusteloosheid.
• Gevoelens van apathie, gebrek aan interesse. 
• Sombere gedachten en gevoelens van neerslachtigheid.
• Veranderingen in het eetgedrag: (veel) meer of juist minder eten.
• Gevoelens van schuld en waardeloosheid. 
• Veel piekeren. 
• Verstoringen in het slaapgedrag: slecht slapen of juist heel veel slapen.
• Snel geïrriteerd zijn. 
• Concentratieproblemen.
• Mogelijk suïcidale gedachten. 

Wanneer heb je een depressie?

Er bestaan (nog) geen goede biologische onderzoeksmethodes om te meten of iemand een depressie heeft. Daarom wordt een depressie vastgesteld op basis van de symptomen. Als je een groot deel van de symptomen van een depressie ervaart (zie hierboven), dan kan een arts vaak de diagnose ‘depressie’ stellen. Bovendien moeten de symptomen het dagelijks functioneren ernstig verstoren en zijn ze niet te verklaren door een andere aandoening of het gebruik van middelen.

Bijna iedereen zal wel eens depressieve symptomen ervaren, bijvoorbeeld bij het verliezen van een dierbare. Maar dat is vaak pas tijdelijk van aard, waardoor we dan eerder van ‘depressieve klachten’ spreken. Maar als je meerdere weken last hebt van een groot deel van de symptomen die bij depressie horen, dan kan je vrijwel zeker van een depressie spreken. 

Wat zijn de oorzaken van een depressie?

Vaak is er een verband met erfelijke factoren en persoonlijkheidskenmerken, maar meestal is daar ook een uitlokkende trigger aan verbonden. Zo’n trigger is afhankelijk van de omstandigheden in iemands leven. Enerzijds kan een ingrijpende gebeurtenis in het leven (zoals het verlies van een dierbare, een relatiebreuk) een trigger voor depressie zijn, anderzijds kan het te maken hebben met je levensstijl. Denk dan aan veel stress, weinig slaap, een slechte balans tussen werk en vrije tijd of een algemeen ongezonde levensstijl. Verder kan depressie ook uitgelokt worden door een disbalans in de hormoonspiegel, door medische aandoeningen en/of (chronische) pijn, door misbruik van alcohol of drugs, maar ook door trauma’s, vooral als die op jonge leeftijd werden opgelopen.

Hoe kan je depressie behandelen?

Zoek professionele hulp bij depressie. Dat kan bij je huisarts of door het maken van een afspraak voor een gesprek bij een psycholoog. Door depressieve klachten zo snel mogelijk te behandelen, kan je de kans op chronische depressie of zware depressie verminderen. Ook volgende tips kunnen helpen bij depressie:

• Zorg voor ritme en structuur in je leven. Sta op een vast uur op, ga elke dag een wandeling maken en ga rond hetzelfde uur naar bed. 
• Besteed aandacht aan je slaaphygiëne. Wetenschappers zijn het over eens dat er een sterk verband is tussen de slaapkwaliteit en depressie.^2,3
• Verminder je stress. Door stress aan te pakken en het stresshormoon cortisol te verminderen, kan je ook depressieve klachten aanpakken.^4,5 
• Beweeg. Volgens wetenschappelijk onderzoek zijn de effecten van fysieke activiteit op depressie vergelijkbaar met de effecten van antidepressiva.⁶ 
• Eet gezond. Onderzoekers ontdekten een verband tussen gezonde voeding en het verminderen van depressieve symptomen.⁷
• Zoek de zon op. Door blootstelling aan daglicht en zon kan ons lichaam vitamine D aanmaken. Een vitamine D tekort wordt in onderzoek gelinkt aan mentale klachten.⁸ Zit je vaak binnen of heb je een donkere huid waardoor je minder snel vitamine D opneemt, dan kan een vitamine D-supplement een goede aanvulling zijn. 
• Verminder je schermtijd. Onderzoek heeft aangetoond dat (te veel) blauw licht van digitale schermen een negatief effect heeft op onze mentale gezondheid.⁹ Als je ‘s avonds naar een scherm kijkt, heeft dat bovendien een negatieve invloed op je slaapkwaliteit.¹⁰
• Meer sociale contacten. Minder tijd achter het scherm betekent meer tijd voor andere dingen, bijvoorbeeld voor sociale contacten. Duurzame en kwalitatieve sociale contacten zijn belangrijk voor de mentale gezondheid.¹¹
• Neem de juiste supplementen. Voordat je naar antidepressiva grijpt, kunnen supplementen misschien een uitweg bieden. Zo is bijvoorbeeld 5-HTP verkrijgbaar als supplement en zou het bij de eerste symptomen van depressie net zo goed werken als een antidepressivum.¹²  Ook vitamine D- en omega 3-supplementen zouden volgens beginnend onderzoek kunnen helpen.^13,14,15
• Meditatie. Studies ontdekten dat meditatie en mindfulness positieve effecten hebben op depressie en dat die effecten zes maanden en langer kunnen aanhouden.¹⁶ 

Kan je depressie voorkomen? 

Veel omgevingsomstandigheden heb je niet zelf in de hand en ook op erfelijke factoren en persoonlijkheidskenmerken heb je geen invloed. Daarom is depressie niet altijd te voorkomen, maar je kan je wel focussen op de dingen die je wél in de hand hebt. Zorg voor voldoende nachtrust, eet gezond en gevarieerd, zoek sociale contacten op en kies voor een gezonde balans tussen werk en vrije tijd. Een algeheel gezonde levensstijl zorgt niet alleen voor een gezond lichaam, maar ook voor een gezonde geest. Dat maakt je weerbaarder voor de uitdagingen van het leven. 

Tot slot: je bent nooit alleen

Zoals we in onze inleiding al schreven, krijgt 1 op de 5 volwassenen ooit te maken met een depressie. Van dat aantal herstelt ongeveer de helft binnen de eerste 6 maanden. Dus hoe uitzichtloos of lastig jouw situatie ook lijkt, weet dat een relatief snel herstel mogelijk is. Het belangrijkste is alvast zo snel mogelijk actie te ondernemen. Roep daarbij de professionele hulp in van een arts of psycholoog. Zij zullen een luisterend oor bieden en een gestructureerde oplossing aanreiken.