Oververmoeidheid: hoe weet je dat je lichaam op is?
Ben je al een tijdje extreem moe? Ben je bovendien prikkelbaar, heb je concentratieproblemen en ben je wat vaker ziek? Dan zou je wel eens oververmoeid kunnen zijn. In dit artikel vertellen we je wat de andere symptomen zijn, wat het verschil is tussen vermoeidheid en oververmoeidheid en wat je tegen extreme vermoeidheid kunt doen.
Wat zijn symptomen van oververmoeid zijn?
Oververmoeidheid kun je herkennen aan verschillende symptomen, die zowel mentaal als fysiek kunnen zijn. Hoewel de symptomen sterk kunnen verschillen van persoon tot persoon, zijn dit enkele veelvoorkomende oververmoeidheidssymptomen:
- Extreme vermoeidheid. Extreem moe en uitgeput zijn, zelfs na voldoende slaap.
- Concentratieproblemen. Moeite met focussen.
- Prikkelbaarheid. Lichtgeraakt zijn, stemmingswisselingen en emotionele stabiliteit.
- Spierzwakte. Vermoeide spieren en verminderde fysieke prestaties.
- Hoofdpijn. Veroorzaakt door spanning in de spieren van de nek.
- Verzwakte weerstand. Hierdoor kun je vaker ziek zijn.
- Slaapproblemen. Het klinkt tegenstrijdig, maar oververmoeidheid kan slaapproblemen in de hand werken. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht.
- Verminderde eetlust. Wie oververmoeid is, kan minder honger hebben.
- Meer stress en angst. Als je uitgeput bent, kan het bovendien moeilijker zijn om met stressvolle en angstige situaties om te gaan.
Wat kunnen oorzaken zijn van oververmoeidheid?
Oververmoeidheid kan verschillende oorzaken hebben en is bovendien vaak een combinatie van meerdere factoren. Over het algemeen kunnen we een onderscheid maken tussen oorzaken die te maken hebben met je levensstijl en oorzaken die het gevolg zijn van mogelijke gezondheidsproblemen:
Levensstijlfactoren die oververmoeidheid kunnen veroorzaken:
- Te weinig slaap en/of ongezonde slaapgewoonten
- Te veel stress
- Slechte voeding
- Te weinig beweging
- Overmatig cafeïnegebruik
- Gebruik van alcohol en/of drugs
- Werkfactoren, zoals overwerk en nachtdiensten
- Ongunstige omgevingsfactoren, zoals lawaai
Gezondheidsproblemen en/of aandoeningen die oververmoeidheid kunnen veroorzaken:
- Slaapapneu
- Diabetes
- Bloedarmoede
- Schildklieraandoeningen
- Chronische pijn
- Psychologische problemen, zoals depressie en angst
Wat is het verschil tussen vermoeidheid en oververmoeidheid?
Zowel vermoeidheid als oververmoeidheid zijn toestanden van fysieke en/of mentale uitputting, maar het verschil zit hem in de ernst en de oorzaak van de toestand:
- Vermoeidheid is een normale reactie als gevolg van lichamelijke en/of geestelijke inspanning. Het is tijdelijk van aard en kan verlicht worden door rust te nemen, goed te slapen en te ontspannen.
- Oververmoeidheid is een ernstigere toestand van uitputting en kan het gevolg zijn van het niet goed aanpakken van langdurige vermoeidheid. Oververmoeidheid heeft vaak een diepere oorzaak, waardoor het vaak niet zomaar te verhelpen is. Vaak is bij oververmoeidheid medische hulp vereist.
Wat kun je doen tegen oververmoeidheid?
Bij ernstige oververmoeidheid is het dus belangrijk om professionele hulp te zoeken. Er zijn ook een aantal dingen die je kunt doen om oververmoeidheid te verminderen of het preventief te voorkomen:
- Rust en slaap. Streef naar 7-9 uur slaap per nacht en probeer een regelmatig slaapschema aan te houden.
- Stressmanagement. Identificeer stressoren en probeer manieren te vinden om beter met stress om te gaan.
- Lichaamsbeweging. Regelmatige lichaamsbeweging kan je energieniveau verbeteren en stress verminderen.
- Gezonde voeding. Zorg voor een gevarieerd eetpatroon en vermijd cafeïne en suikerhoudende dranken, vooral in de middag en avond.
- Aanvullende supplementen. Omdat een gezonde en gevarieerde voeding niet altijd en voor iedereen even vanzelfsprekend is, kunnen bepaalde vitamines, mineralen en kruiden in supplementvorm een goede aanvulling zijn op jouw dieet. Via het uitklapmenu hieronder ontdek je welke supplementen ondersteuning kunnen bieden.
Supplementen die ondersteunen bij vermoeidheid
Vitamine C staat bekend om zijn antioxidatieve werking en ondersteuning van het immuunsysteem, maar het speelt ook een belangrijke rol in de slaapkwaliteit. Een voldoende inname van vitamine C kan het risico op slaapstoornissen zoals slapeloosheid en slaapapneu verminderen. Daarnaast helpt het bij de aanmaak van neurotransmitters zoals serotonine, die betrokken zijn bij de regulering van de slaap-waakcyclus.1
Vitamine B6 is essentieel voor de aanmaak van melatonine, het hormoon dat je slaapritme reguleert. Daarnaast helpt het bij de afbraak van homocysteïne, een stof die in verband wordt gebracht met stress en slaapproblemen. Studies tonen aan dat een tekort aan vitamine B6 kan leiden tot slechtere slaapkwaliteit en meer dromen.2
Vitamine B12 ondersteunt de vermindering van vermoeidheid en speelt een essentiële rol in het zenuwstelsel en de aanmaak van rode bloedcellen. Een tekort kan leiden tot slapeloosheid en overmatige slaperigheid overdag. Vooral ouderen, veganisten en vegetariërs lopen een verhoogd risico en kunnen baat hebben bij een B12-supplement.3
Riboflavine ondersteunt de energieproductie in het lichaam en helpt bij het verminderen van vermoeidheid en uitputting. Het is ook essentieel voor de stofwisseling van andere B-vitamines, zoals niacine en folaat, die betrokken zijn bij cognitieve functies en slaapregulatie.
Pantotheenzuur kan het gebrek aan energie helpen verminderen. Het is betrokken bij de aanmaak van stresshormonen zoals cortisol. Een tekort kan leiden tot vermoeidheid, prikkelbaarheid en slaapproblemen. Het ondersteunt de energieproductie en mentale focus, wat vooral nuttig kan zijn voor mensen met stressgerelateerde slaapproblemen.
Niacine speelt een rol in de productie van NAD+, een stof die betrokken is bij cellulaire energie en de regulatie van slaap en stemming. Onderzoek wijst uit dat het kan helpen bij het verminderen van vermoeidheid en stemmingswisselingen, en er zijn aanwijzingen dat niacine kan bijdragen aan een betere slaapkwaliteit.4
Magnesium is een van de meest onderzochte mineralen als het gaat om slaap en ontspanning. Het helpt bij het ontspannen van spieren, ondersteunt het zenuwstelsel en is essentieel voor de productie van GABA, een neurotransmitter die de hersenactiviteit kalmeert en slaap bevordert. Studies tonen aan dat magnesiumsupplementen kunnen helpen bij rusteloze benen en slapeloosheid.2
IJzer helpt om vermoeidheid te verminderen. Een tekort aan ijzer word vaak geassocieerd met vermoeidheid en rusteloze benen, wat kan leiden tot slechte slaapkwaliteit. IJzer speelt een rol in de zuurstofvoorziening van het lichaam en het behoud van een gezond energieniveau. Vooral vrouwen, sporters en mensen met een vegetarisch of veganistisch dieet lopen risico op een tekort.
Folaat draagt bij aan de aanmaak van rode bloedcellen en ondersteunt de hersengezondheid. Een tekort kan leiden tot vermoeidheid, slaapproblemen en stemmingswisselingen. Het is vooral belangrijk tijdens de zwangerschap en voor mensen met een verhoogde stressbelasting.
Ginseng wordt vaak gebruikt als een natuurlijk energiebooster, maar het heeft ook invloed op de slaap-waakcyclus. De effecten van slaaptekort kan verminderen en helpt bij mentale helderheid en fysieke prestaties. Sommige soorten, zoals Koreaanse rode ginseng, kunnen echter te stimulerend werken als ze laat op de dag worden ingenomen.5
Rhodiola is een kruid dat helpt je beter om te gaan met stress, zowel mentaal als fysiek. Onderzoek laat zien dat het kan helpen om je minder moe te voelen overdag en beter om te gaan met weinig slaap. Als je het combineert met een gezond slaappatroon, kan het je energie en veerkracht verbeteren.6*
Maca wordt vaak geassocieerd met hormonale balans en energie, maar het bevat ook veel mineralen en antioxidanten die de algehele vitaliteit ondersteunen. Hoewel maca niet direct invloed heeft op slaap, kan het bijdragen aan een stabiel energieniveau overdag, wat indirect kan helpen bij een gezond slaapritme.*
Ashwagandha helpt bij het handhaven van fysieke en mentale capaciteiten in geval van zwakte, uitputting, vermoeidheid en concentratieverlies.7*
*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.
Tot slot: zoek tijdig hulp
Hoewel onze tips je al een eind op weg kunnen helpen, is het belangrijk om te weten dat oververmoeidheid niet altijd zomaar verdwijnt. Het allerbelangrijkste is om de oorzaken van oververmoeidheid te identificeren en aan te pakken. Als je langdurige, ernstige oververmoeidheid ervaart, raadpleeg dan een medisch professional.
Bekijk ook onze video over (over)vermoeidheid
- Zhang, Q., Qi, X., Wang, Z., Zhang, D., & Wang, T. (2024). The Association Between Dietary Vitamin C and Sleep Disorders: A Cohort Study Based on UK Biobank. Nutrients, 16(21), 3661. https://doi.org/10.3390/nu16213661
- Jadidi, A., Ashtiani, A. R., Hezaveh, A. K., & Aghaepour, S. M. (2022). Therapeutic effects of magnesium and vitamin B6 in alleviating the symptoms of restless legs syndrome: a randomized controlled clinical trial. BMC Complementary Medicine And Therapies, 23(1). https://doi.org/10.1186/s12906-022-03814-8
- Bouloukaki, I., Lampou, M., Raouzaiou, K. M., Lambraki, E., Schiza, S., & Tsiligianni, I. (2023). Association of Vitamin B12 Levels with Sleep Quality, Insomnia, and Sleepiness in Adult Primary Healthcare Users in Greece. Healthcare, 11(23), 3026. https://doi.org/10.3390/healthcare11233026
- Chong, R., Wakade, C., Seamon, M., Giri, B., Morgan, J., & Purohit, S. (2021). Niacin Enhancement for Parkinson’s Disease: An Effectiveness Trial. Frontiers in Aging Neuroscience, 13. https://doi.org/10.3389/fnagi.2021.667032
- Kang, J., Kim, D., Lee, J., Hwang, S., Kim, G., Hyun, S., & Son, C. (2021). Korean Red Ginseng Ameliorates Fatigue via Modulation of 5-HT and Corticosterone in a Sleep-Deprived Mouse Model. Nutrients, 13(9), 3121. https://doi.org/10.3390/nu13093121
- Kim, Y., Lee, W. K., Jeong, H., Choi, H. J., Lee, M., & Cho, S. (2024). Mixture of Rhodiola rosea and Nelumbo nucifera Extracts Ameliorates Sleep Quality of Adults with Sleep Disturbance. Nutrients, 16(12), 1867. https://doi.org/10.3390/nu16121867
- Deshpande, A., Irani, N., Balkrishnan, R., & Benny, I. R. (2020). A randomized, double blind, placebo controlled study to evaluate the effects of ashwagandha (Withania somnifera) extract on sleep quality in healthy adults. Sleep Medicine, 72, 28–36. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2020.03.012
